De wijk Stadshagen kan op dit moment gezien worden als dé Vinex-wijk van Zwolle. Het beleid van gemeenten en overheid om in één keer grote bouwplannen zoals de Vinexwijk Stadshagen te realiseren, leidt tot meer en onnodig autogebruik. Dit is de conclusie van het promotieonderzoek ‘Woonlocatiekeuze, zelfselectie en verplaatsingsgedrag’ van Wendy Bothe van de TU Delft. Zij onderzocht het verband tussen de plek waar mensen wonen en hun verplaatsingsvoorkeuren aan de hand van 1500 proefpersonen die waren uitgerust met een GPS-tracker.
De Vinex-wijk
Iedereen kent de term ‘Vinex-wijk’, maar niet iedereen weet waar die term vandaan komt en er bestaan ook veel misverstanden hierover. Vinex is de afkorting voor Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra, een Nota Ruimtelijke Ordening van het Nederlandse ministerie van VROM uit 1991. Hierin staan de uitgangspunten omschreven voor de bouw van nieuwe woningbouwlocaties vanaf 1995. De locaties zijn niet door het rijk opgelegd, maar in overleg met gemeenten en provincies bepaald. Het belangrijkste uitgangspunt voor deze wijken was dat de nieuwe woonwijken dichtbij bestaande stadscentra moesten worden gepland. Dit had als doel bestaande winkelcentra en voorzieningen te versterken, het beperken het de leegloop van (middel)grote steden, het beschermen het de opengebieden door verstedelijking te concentreren en het beperken van automobiliteit tussen wonen, werken en voorzieningen door korte afstanden te bieden. Vooral dit laatste doel kan kritisch bekeken worden in het kader van het onderzoek van Wendy Bothe.
Het onderzoek ‘Woonlocatiekeuze, zelfselectie en verplaatsingsgedrag’
“Mensen die een voorkeur hebben voor reizen met de trein, vinden vaak geen woning die aan hun wensen voldoet op locaties die met de trein bereikbaar zijn. Als gevolg van deze mismatch reizen mensen op een manier die ze minder prettig vinden, en is er een onnodig hoog niveau van autogebruik“, zegt de TU Delft. Bohte onderzocht het verband bestond tussen de ruimtelijke inrichting van een stad of dorp, het verplaatsingsgedrag van de bewoners en hun verplaatsingsvoorkeuren. De resultaten geven een indicatie dat bepaalde huishoudens met de juiste woningen verleid zouden kunnen worden tot het gebruik van openbaar vervoer, aldus de TU Delft.
“Als de overheid in een keer grote bouwplannen realiseert (zoals bij Vinexwijken), in plaats van geleidelijk aan bij te bouwen op verschillende plekken, wordt autogebruik feitelijk gestimuleerd. De recente ontwikkelingen in ruimtelijk beleid, waarbij woningen op kleinschalige locaties binnen bestaand stedelijk gebied en in stationsgebieden worden gebouwd en particulier opdrachtgeverschap wordt gestimuleerd, kunnen ervoor zorgen dat mensen die graag met de trein reizen of dichtbij voorzieningen willen wonen, meer kans krijgen om een huis op de door hen gewenste plek te vinden.”
Huishoudens passen hun verplaatsingsgedrag niet alleen aan aan de ruimtelijke kenmerken van hun woonlocatie, maar zullen bij de keuze van een nieuwe woonlocatie ook rekening houden met de verplaatsingen die ze vanuit hun woning willen maken, zegt de TU Delft voorts. “Met andere woorden: er vindt zelfselectie plaats.”
“Als deze vorm van zelfselectie niet wordt meegenomen in studies naar de invloed van ruimtelijke kenmerken op verplaatsingsgedrag, dan wordt de invloed van ruimtelijke kenmerken mogelijk overschat. Echter, door de complexiteit van het meten van zelfselectie werd in eerdere studies de rol van zelfselectie mogelijk juist overschat.”
In vervolgonderzoek wil Bohte de vervoersvoorkeuren gaan meten op meerdere momenten om zo nog scherper deze mechanismen in beeld te kunnen brengen. Vandaag promoveert Bohte op haar onderzoek.
Stadshagen
De wijk Stadshagen is dé uitbreidingswijk van Zwolle en zal de komende jaren nog flink verder gaan uitbreiden. De afstanden van de nieuwe delen van Stadshagen liggen echter ver van het stadscentrum van Zwolle. Door de komst van de tramlijn van Kampen naar Zwolle, met tramhaltes in Stadshagen, zal de mogelijkheid van reizen met het openbaar vervoer worden vergroot. Toch kenmerkt Stadshagen zich door een stereotype van tweeverdieners met twee auto’s wat zorgt voor parkeerproblemen in de wijk. Niet voor niets is de ‘verkeersknip’ bij het winkelcentrum van Stadshagen een onderwerp dat erg leeft in de wijk en zijn inwoners.
